ພະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມ

ພະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມ: ຜູ້ຮວມແຜ່ນດິນລ້ານຊ້າງ

ພະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມ (ພ.ສ 1858 – ພ.ສ 1915) ແມ່ນບຸກຄົນສຳຄັນໃນປະຫວັດສາດລາວ, ພະອົງຊົງເປັນຜູ້ກໍ່ຕັ້ງອານາຈັກລ້ານຊ້າງ ແລະ ນຳພາການສ້າງຄວາມເປັນເອກະພາບໃຫ້ແກ່ບັນດາຫົວເມືອງລາວຕ່າງໆ. ການຂຶ້ນຄອງລາດຂອງພະອົງໄດ້ນຳມາເຊິ່ງຍຸກສະໄໝໃໝ່ຂອງອານາຈັກລາວ, ເຊິ່ງໄດ້ກາຍເປັນມະຫາອຳນາດໃນພາກພື້ນອິນດູຈີນໃນໄລຍະຕໍ່ມາ.

ຊີວິດໃນໄວເດັກ ແລະ ການສຶກສາ

ພະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມມີພະນາມເດີມວ່າ ເຈົ້າຟ້າງຸ່ມ, ຊົງເປັນເຊື້ອສາຍລາຊະວົງຂອງເມືອງຊຽງດົງຊຽງທອງ (ຫຼວງພະບາງໃນປັດຈຸບັນ). ພະອົງໄດ້ຮັບການສຶກສາ ແລະ ອົບຮົມຢູ່ທີ່ອານາຈັກຂະເໝນ (ອັງກໍ) ເນື່ອງຈາກເຫດການທາງການເມືອງໃນສະໄໝນັ້ນ. ທີ່ນັ້ນ, ພະອົງໄດ້ຮຽນຮູ້ສິລະປະການປົກຄອງ, ການທະຫານ, ແລະ ພຸດທະສາສະໜາຈາກພະມະຫາປັນຍາຈານຫຼາຍທ່ານ. ການສຶກສາທີ່ກວ້າງຂວາງນີ້ໄດ້ກະກຽມພະອົງໃຫ້ພ້ອມສຳລັບພາລະກິດອັນຍິ່ງໃຫຍ່ໃນການສ້າງຕັ້ງອານາຈັກຂອງພະອົງເອງ.

ການຮວມແຜ່ນດິນ ແລະ ການສ້າງຕັ້ງອານາຈັກລ້ານຊ້າງ

ດ້ວຍການສະໜັບສະໜູນຈາກກອງທັບຂະເໝນ, ພະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນການເດີນທາງກັບຄືນສູ່ດິນແດນລາວໃນປີ ພ.ສ 1893. ພະອົງໄດ້ນຳພາກອງທັບເຂົ້າປราบປາມຫົວເມືອງຕ່າງໆທີ່ແຕກແຍກກັນ ເຊັ່ນ: ຊຽງຂວາງ, ວຽງຈັນ, ແລະ ຫຼວງພະບາງ. ການນຳທັບຂອງພະອົງໄດ້ຮັບໄຊຊະນະຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ, ຈົນສາມາດຮວມເອົາຫົວເມືອງລາວທັງໝົດໃຫ້ເປັນອານາຈັກດຽວກັນໄດ້.

ໃນປີ ພ.ສ 1896, ພະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມໄດ້ສະຖາປະນາອານາຈັກລາວຂຶ້ນຢ່າງເປັນທາງການ ພ້ອມທັງຂະໜານນາມວ່າ “ອານາຈັກລ້ານຊ້າງຮົ່ມຂາວ” ເຊິ່ງໝາຍເຖິງ “ດິນແດນແຫ່ງຊ້າງລ້ານໂຕພາຍໃຕ້ຮົ່ມສີຂາວແຫ່ງສັນຕິພາບ”. ພະອົງໄດ້ເລືອກເອົາເມືອງຊຽງດົງຊຽງທອງເປັນນະຄອນຫຼວງຂອງອານາຈັກ.

ການເຜີຍແຜ່ພຸດທະສາສະໜາ

ນອກຈາກການເມືອງ ແລະ ການທະຫານແລ້ວ, ພະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມຍັງໄດ້ຊົງນຳເອົາພະພຸດທະສາສະໜານິກາຍເຖຣະວາດຈາກສີລັງກາເຂົ້າສູ່ດິນແດນລາວ. ພະອົງໄດ້ອັນເຊີນພະບາງ, ພະພຸດທະຮູບສັກສິດທີ່ໄດ້ຮັບມອບຈາກກຸ່ມຊາວພຸດຈາກອານາຈັກຂະເໝນ, ມາປະດິດສະຖານຢູ່ເມືອງຫຼວງຂອງລ້ານຊ້າງ ເຊິ່ງຕໍ່ມາເມືອງນີ້ໄດ້ຖືກປ່ຽນຊື່ເປັນ “ຫຼວງພະບາງ” ຕາມຊື່ຂອງພະພຸດທະຮູບສັກສິດອົງນີ້. ການນຳເຂົ້າພຸດທະສາສະໜາໄດ້ເປັນປັດໄຈສຳຄັນໃນການສ້າງຄວາມເປັນເອກະພາບທາງດ້ານຈິດໃຈ ແລະ ວັດທະນະທຳໃຫ້ແກ່ປະຊາຊົນໃນອານາຈັກລ້ານຊ້າງ.

ປັດສະວະການ ແລະ ມໍລະດົກ

ພະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມໄດ້ສະຫວັນຄົດໃນປີ ພ.ສ 1915 ທີ່ເມືອງນ່ານ, ປະເທດໄທໃນປັດຈຸບັນ. ເຖິງແມ່ນວ່າການປົກຄອງຂອງພະອົງຈະມີໄລຍະເວລາສັ້ນ, ແຕ່ພະອົງໄດ້ວາງຮາກຖານອັນໝັ້ນຄົງໃຫ້ແກ່ອານາຈັກລ້ານຊ້າງ. ຜົນງານຂອງພະອົງບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນການຮວມແຜ່ນດິນ ແຕ່ຍັງເປັນການສ້າງສຳນຶກເຖິງຄວາມເປັນເອກະພາບຂອງຊາດລາວ ແລະ ການເຜີຍແຜ່ພຸດທະສາສະໜາໃຫ້ເປັນສາສະໜາປະຈຳຊາດ. ພະເຈົ້າຟ້າງຸ່ມຈຶ່ງຖືກຈາລຶກໄວ້ໃນປະຫວັດສາດໃນຖານະ “ພໍ່ຂຸນຜູ້ກໍ່ຕັ້ງອານາຈັກລາວ” ແລະ ເປັນບຸກຄົນສຳຄັນທີ່ສຸດໃນການສ້າງຊາດລາວ.